intra day हा शब्दप्रयोग शेअरमार्केटमध्ये वारंवार होतो . याला day- ट्रेड किंवा intra –day ट्रेड असं म्हणतात . असा ट्रेड करणाऱ्यांना पंटर म्हणतात . पंटर जलद नफा होण्यासाठी व्यवहार करतात. या ट्रेडमध्ये पैसा गुंतवावा लागत नाही . किंवा फार मोठ्या भांडवलाची आवश्यकता नसते. पण फायदा पटकन आणी कमी श्रमात मिळते . कधी कधी तर महिन्याच्या पगाराएवढा फायदा पाच मिनिटात होतो . तसा झाला तर तोटा पण तितकाच पटकन आणि जास्त होवू शकतो!!
हा ट्रेड दोन प्रकाराने करता येतो. प्रथम खरेदी करायची आणी नंतर वाढलेल्या भावाला त्यादिवशी मार्केटच्या वेळात विक्री किंवा आधी विक्री आणि नंतर त्यापेक्षा कमी भावाला त्याच दिवशी मार्केटच्या वेळात खरेदी. आधी विकण्याला ‘short’ करण असं म्हणतात . या मार्केटमध्ये हीच तर मजा आहे! शेअर विकण्यासाठी तो तुम्ही खरेदी केलेला असायची गरज नाही. हलवायाच्या घरावर तुळशीपत्र ठेवण्यासारखीच ही कथा. आपल्या मालकीची वस्तू नसताना ती वस्तू दान करून पुण्य मिळवण होय.
day-ट्रेडसाठी दलाली कमी आकारली जातें .रुपये १००ला ५पैसे या दराने आकारली जाते . परंतु या ट्रेडमध्ये धोक्याचे प्रमाण जास्त असते . हे एक वेगळ्या प्रकारचं कौशल्यच आहे . झटपट निर्णय घेण्याची क्षमता यासाठी आवश्यक असते . मार्केट सतत बदलत असते या अनिश्चिततेमुळे खूप फायदा मिळवण्याच्या भानगडीत कोणी पडत नाही .
जर मार्केटला क्रिकेटच्या सामन्याची उपमा द्यावयाची तर मोठ्या अवधी साठी ( तीन ते पांच वर्षे ) केलेली गुंतवणूक ही कसोटी क्रिकेट, छोट्या मुदतीसाठी केलेली गुंतवणूक म्हणजे एक दिवसाचा सामना आणी डेट्रेड म्हणजे T -२० चा सामना!!
१००रुपये प्रती शेअर किमत असलेले १००शेअर्स खरेदी करून १०१रुपये प्रती शेअर भावाने त्याच दिवशी मार्केटच्या वेळात विकले तर १०रुपये दलाली व इतर चार्जेस वजा होऊन ९०रुपये फायदा होतो. या ट्रेडसाठी तुम्हाला शेअर्सच्या खरेदीसाठी गुंतवणूक करावी लागत नाही. १००रुपये प्रती शेअर या भावाने १००शेअर विकले व त्याच दिवशी मार्केटच्या वेळेत ९९ प्रती भावाने खरेदी केले तर दलाली व इतर चार्जेस रुपये १० जाऊन ९०रुपये फायदा होतो . अशा प्रकारे दिवसातून कितीही वेळेला डेट्रेड करता येतो .
जर शेअर्सच्या किमतीत तुमच्या अंदाजाप्रमाणे वाद किंवा घट झाली नाही तर तुम्हाला तोटा सहन करावा लागतो . कारण तुम्ही खरेदी केलेले शेअर्स आजच मार्केटच्या वेळेत विकावे लागतात आणी विकलेले शेअर्स आजच मार्केटच्या वेळेत खरेदी करून तुम्हाला position square करावी लागते . म्हणजे आपण म्हणतो त्याप्रमाणे याची देही याच डोळा सर्व याच जन्मात भोगायचे आहे असा हा day-ट्रेड.
तुमच्या अपेक्षेप्रमाणे किमतीत बदल न झाल्यामुळे तोट्यात जात असाल तर तुम्ही खरेदी केलेल्या शेअर्सची किमत देवून तुम्ही तेच शेअर्स किमतीत तुम्हाला हवा तेवढा अनुकूल बदल झाल्यावर विकू शकता. थोडक्यात डेट्रेडचे रुपांतर छोट्या अवधीच्या गुंतवणुकीत होते. आता हे सगळं तुमच्याकडे किती भांडवल आहे आणि तुम्ही किती दिवस तग धरू शकता या वर अवलंबून आहे. shortingच्या बाबतीत मात्र हा पर्याय उपलब्ध नाही.
आधी सांगितलं तसं day-ट्रेड वाटत तितक सोप नाही आणि जरी भांडवलाची फार गरज नसली तरी धोकासुद्धा तितकाच जास्त आहे. तुमचा अभ्यास, वाचन आणि शेअरच्या किमतीत होणार्या बदलाचे निरीक्षण चांगले असेल तर day-ट्रेड मध्ये यश मिळू शकतं. कसं ते पुढच्या भागात बघूया
पुढील भाग वाचण्यासाठी इथे क्लिक करा
Tag Archives: Women Investor
भाग २६ – ORDER , ORDER !! – भाग २
‘इथे return करण्याची सोयच नाही Madam!!’ ऐकून मी जरा घाबरून गेले !!
‘मग काय करायचं रे?’ मी लगेच विचारलं
‘मग काय ? फक्त एन्ट्री REVERSE करायची !! खरेदी केली असेल तर विका. विकले असतील तर खरेदी करा. एकूण काय तर POSITION NIL करा. BROKERAGE आणी थोडाफार तोटा झाला तर अक्कलखाती टाकायचा.’
मला थोडफार समजलं पण नक्की काय करायचं ते कळत नव्हत. कदाचित तुमचं पण तसच काही झालं असेल. आता समजा कि तुम्ही ३ डझन आंबे विकत घेतले आणि नंतर तुम्हाला कळलं कि १ डझन जास्त झाले. तर तुम्ही काय करणार? आंबेवाला तर परत घेणार नाही. तुमच्या कडे एकच पर्याय कि १ डझन आंबे विकत घ्यायला परत कोणी तरी शोधा. तसचं काहीतरी आहे. एकदा विकत घेतलं तर परत देण हा पर्याय नाही. पर्याय एकच कि परत विकणे !!!
मी हा सगळा विचार करत असताना तशी माझी शिकवणी चालूच होती
‘Madam तुमच्या बायकांची घासाघीस करण्याची हौस मात्र इथे भागणार नाही. आपण आपल्या मनाप्रमाणेच ओर्डर टाकतो त्यामुळे सगळेच प्रश्न मिटतात. इथे SALE लागत नाही. एकावर एक FREE अशी सोय नाही, DISCOUNT नाही, रोजचे किंवा कायमचे ग्राहक आहात म्हणून SPECIAL TREATMENT नाही’
‘इतकच ध्यानात ठेवा कि जेवढे शेअर्स विकायचे असतील तेवढे शेअर्स तुमच्या DEMATअकौंटवर असले पाहिजेत. प्रकाश फाटकच्या ट्रेडिंग अकौंटवर तुम्ही प्रकाश फाटकच्या DEMATअकौंट वरचे शेअर्सच विकू शकता. तुम्ही जी ओर्डर लावली तिची संगणकावर नोंद होते . किती वाजता ओर्डर लावली त्या वेळेचीही नोंद असते ती तुम्ही पाहू शकता त्यामुळे घाबरायचं कारण नाही !!’
“कधी कधी तुम्ही ओर्डर टाकली तरी सगळे शेअर्स तुम्हाला त्या भावाला मिळतील किवा विकले जातील असं नाही”.
“ हो. ते माहित आहे मला. इतक्या दिवसात तेवढ तरी कळलय !!”
‘ बर… मग आता तुम्हाला माहित नसेल असं काहीतरी सांगतो’
मी म्हटल ‘ सांग बाबा’
“ समजा तुम्ही २५ शेअर्स विकण्याची ओर्डर दिली आणी २० च शेअर्स विकले गेले . तुम्हाला पैशाची गरज असेल तर उरलेले ५ शेअर्स तुम्ही ON LINE विकू शकता. ON LINE म्हणजे त्यावेळेला जो भाव चालू असेल त्या भावाला विकायचे किंवा किवा खरेदी करायचे. याचा उपयोग करायचा असेल तर आपण लावलेल्या ओर्डरप्रमाणे आपले किती शेअर्स विकले गेले किवा खरेदी झाले हे मार्केट बंद होण्याच्या आधी अर्धा तास तरी ब्रोकरच्या ऑफिसात फोन करून विचारायचं. म्हणजे मार्केट बंद होण्याआधी आपली अपुरी राहिलेली order आपण ON LINE शेअर्स विकून किवा खरेदी करून पुरी करू शकता. तसं आपले किती शेअर विकले गेले किंवा खरेदी करून झाले हे नेहेमीच फोन करून विचारात चला कारण नंतर तेवढ्या शेअरसाठी INSTRUCTION SLIP भरून द्यावी लागते. त्यामुळे तुम्हाला नक्की किती ते माहित पाहिजे’
हे सगळं ऐकून मला जितकं tension येत होतं तितकच बरंहि वाटत होतं. कारण सगळं पारदर्शक होतं. आपण जो काही व्यवहार करू त्याची नोंद होती. आपल्याला काही शंका आली तर आपण statement बघून ती शंका दूर करू शकत होतो. म्हणजे हे सगळं बँकेसारख होतं. फरक इतकाच कि खरेदी विक्री कधी आणि कसली करायची हे कळायला हवं. फसवणूक तिथे होवू शकत होती. फसवणूक म्हणण्यापेक्षा त्याला चूक म्हणू आपण. मार्केटमध्ये पैसे जातात चुकीच्या वेळी खरेदी किंवा विक्री केल्यानी. आजचं मार्केट म्हणजे काही हर्षद मेहेताच्या जमान्याचं मार्केट नव्हे. माहिती खूप उपलब्ध आहे आणि आधी म्हटल तसं सगळ पारदर्शक आहे. हे सगळे विचार माझ्या मनात आले आणि माझ्या मनातल्या सगळ्या शंकाकुशंका संपल्या. मेहेनत करायची माझी तयारी होती आणि घाबरायचं आता काही कारणच उरलं नव्हत.
तशी आता माझी सगळी तयारी झाली होती एकदाची! अगदी गहू कसे आणायचे, भाजी चांगली कुठली, नारळ कसा फोडायचा, कणिक कशी भिजवावयाची.. अगदी सगळी तयारी झाली होती. आता प्रत्यक्ष स्वयंपाक करायचा राहिला होता. स्वयंपाक चांगला होईल न होईल हि भीती होतीच. चांगला झाला की आपल्याला जेवायला उरत नाही आणि वाईट झाला तर २-२ दिवस तेच खात बसायची पाळी. पण स्वयंपाक तर करायलाच लागणार. मार्केटचं पण तसच काहीतरी होतं. फायदा झाला तर सगळे छान छान म्हणणार आणि तोटा झाला तर मला शिव्या पडणार. पण आधी म्हटल तसच आहे – ‘केल्याने होत आहे रे आधी केलेची पाहिजे’
तुम्ही माझा ब्लोग वाचत असाल आणि तो वाचून मार्केटकडे वाटचाल चालू केली असेल तर तर माझ्यासारखीच तुमचीहि तयारी झाली असेल . DEMAT अकौंट उघडला असेल, ट्रेडिंग अकौंट उघडला असेल, सेविंग अकौंट उघडला असेल. थोडीफार बचत करून रक्कम साठविली असेल. आज तुम्हाला Order कशी टाकायची हे थोडफार तरी कळलं असेल .पण काही अनुभव प्रत्यक्षांतच घ्यावे लागतात. पदार्थे खारट झाला, तिखट झाला हे खाऊनच समजतं. तर खायचा कार्यक्रम आता पुढच्या भागात…
पुढील भाग वाचण्यासाठी इथे क्लिक करा
भाग २२ – गुढी उभारा मार्केटची आणि काळजी घ्या या १० गोष्टींची
आज गुढीपाडवा! साडेतीन मुहूर्तापैकी एक!! माझ्या आयुष्यातला फारच महत्वाचा दिवस. दहा वर्षापूर्वी गुढीपाडव्याला मला माझा trading account नंबर मिळाला आणि माझं सगळं आयुष्य बदलून गेलं. गेल्या दहा वर्षात शेअरबाजारातील प्रवासात मला अनेक अनुभवातून जावं लागलं आणि बरंच शिकता आलं. काही गुरुमंत्र मिळाले, आजच्या या मुहूर्तावर मी तेच तुम्हाला देणार आहे. चला तर मग सुरु करूया
1. अंथरूण पाहून पाय पसरा
आपल्याजवळ असणारे भांडवल, फायदा मिळेपर्यंत थांबण्याची तयारी, तोटा सहन करण्याची ताकत याचा अंदाज घेवूनच शेअर खरेदी करा म्हणजे अंथरुणाबाहेर पाउल कधी जाणार नाही.
2. ऐका जनाचे, करा मनाचे
ब्रोकेरच्या ऑफिसमध्ये, वर्तमानपत्रात, नियतकालिकात, टी .वी . च्या विविध channelवरून येणारे सल्ले अभिप्राय व शिफारशी अवश्य वाचा. पण त्या वाचून आपण आपल्या अभ्यासावर आधारित निर्णय घ्या
3. प्रयत्नांती परमेश्वर
सतत माहिती मिळवा. आळस करू नका .शेअर किमत वाढत असेल किंवा कमी होत असेल तर त्याची कारण शोधा .त्यामुळे खरेदीविक्रीचा सौदा योग्य होऊन फायद्याचा परमेश्वर भेटेल.
4. नवरा मरो नवरी मरो, दक्षिणेशी मतलब
खरेदी किवा विक्रीचा कोणताही सौदा तुम्हाला फायदेशीर असेल तरच करा. अनावश्यक सौदेबाजी टाळा.
5. धीर धरी रे धीरापोटी, फळे असती रसाळ गोमटी
मार्केट पडत असेल किवा वाढत असेल तरी धीरानं निर्णय घ्या त्यामुळे कमीतकमी किमतीला खरेदी आणि जास्तीत जास्त किमतीला विक्री होऊन जास्तीत जास्त फायदा होईल .
6. तिने घातली सरी म्हणून तुम्ही नका घालू दोरी
कोणताही मुद्दा प्रतिष्ठेचा बनवू नका. अंधानुकरण करू नका. कोणाशीही स्पर्धा किवा बरोबरी करू नका. स्वता:ला पचेल, रुचेल आणि झेपेल तितकच करा.
7. थांबाल तर संपाल
मार्केटचा व्यासंग सतत आणि पुरेसा हवा. त्यात खंड पडल्यास मार्केट तुम्हाला दूर फेकून पुढे निघून जातं. येथे विलंब घातक ठरतो.
8. हुरळली मेंढी आणि लागली लांडग्याच्या मागे
अफवांवर विश्वास ठेवू नका आणि वावटळीप्रमाणे येणाऱ्या बातम्यांच्या मोहजालात फसू नका.
9. कशासाठी? पैश्यासाठी!! फायद्याच्या गोष्टीसाठी !! शेअरच्या खरेदीविक्रीसाठी !!
शेअर मार्केटमध्ये भावना, आवड, हेवादावा या गोष्टींना स्थान नाही. फायदा मिळवून देणारा शेअर चांगला आणि ठेवण्यास योग्य. नाव सोनुबाई आणि हाती कथलाचा वाळा असे शेअर्स घेवू नका.
10. अति तेथे माती
आपल्याला किती फायदा हवा हे शेअर्स खरेदी करण्यापूर्वीच ठरवा. अमर्याद फायद्याची वाट बघत बसाल तर नुकसान होण्याची शक्यता वाढेल.
हे मंत्र मी चांगलेच गिरवले. त्यातून माझ्या शेअरमार्केट ची गुढी दिमाखात उभी राहिली आहे. कशी ते सविस्तर सांगेनच पण ते पुढच्या भागात.पण इतकं मात्र नक्की कि हे मंत्र तुम्ही लक्षात ठेवलेत आणी आचरलेत तर तुम्हालाही यश मिळेल.
गुढीपाडव्याला संकल्प करा आणि नियमानुसार आचरण करा. लक्ष्मी नक्कीच प्रसन्न होईल. तुमचा दिवाळीचा पाडवा आनंदाने साजरा होईल .देव तुम्हाला “अनंत हस्ते कमलावरांनी देता, किती घेशील दो करांनी” असे भरभरून देईल आणि तुमच्या आयुष्यात प्रसन्नता ओसंडून वाहील !!
पुढील भाग वाचण्यासाठी इथे क्लिक करा
भाग २१ – उघडले स्वर्गाचे (मार्केटचे) चे दार !!
मार्केट केव्हा उघडतं व कसं उघडतं या गोष्टीची उत्सुकता शिगेला पोहोचली होती. एका प्रश्नाचं उत्तर मी CNBC वरून शोधलं. स्क्रीनवर ‘उलटी गिनती’ चालू होती. खालच्या बाजूच्या चौकोनात किती वाजले हे दाखवत होते. वाजले होते ९-३० व मार्केट उघडण्यास ३० मिनिटे शिल्लक होती. त्यावरून मार्केट १० वाजता उघडतं हे कळलं. हल्ली मार्केट ९-१५ ला उघडतं. ९.०० ते ९.१५ या वेळेत प्री-ओपनिंग (एस. एस. सी ची जशी पूर्व परीक्षा असते तसा) प्रकार सुरु झाला आहे.
आता उरलासुरला प्रश्न मार्केट कसं उघडतं याचा. माझ्या मनात अनेक विचार आले. उत्सुकता शिगेला पोहोचली.
मार्केट कसं उघडत असेल??
शाळेसारखे कि काय घंटा वाजणार , प्रार्थना होणार, नंतर शाळा सुरु होणार??
कि भाजी मंडईप्रमाणे? विकणाऱ्या बायका पुरुष माल घेवून येणार, पाणी शिंपून तयारी करणार, खरेदी करणारे भाव विचारून घासाघीस करणार, भाव पटला नाही तर पुढे निघून जाणार?
कि दुकान उघडतं त्याप्रमाणे विश्वासू कामगार कुलूप काढणार, शटर उघडणार, साफसफाई झाल्यावर सुरु??
किवा हिरवा सिग्नल दिसल्यावर गाडी येते त्याप्रमाणे काहीच कळत नव्हतं!!
मी आमच्या घरमालक आजीना (आम्ही त्यांना ताई असे म्हणतो.) नमस्कार करायला गेले. त्यांनी हातावर साखर दिली. म्हणाल्या
” यशस्वी हो!. मी मुंबई सगळी पालथी घातली आहे. दलाल स्ट्रीट म्हणून भाग आहे तीथे BSE मध्ये शेअर्सची ओरडून ओरडून लीलावासारखीच खरेदी विक्री चालते. लंब्या चौड्या वहीत बघून काहीतरी सांगत असत. तसचं आहे का हल्ली?”
‘मला पण माहित नाही, बघते’ असे सांगून मी निघाले.
ऑफिसमध्ये पोहोचले. काका आले होते. त्यांना म्हणाले
“आज मी मुद्दाम वेळात वेळ काढून मार्केट कसं उघडतं हे बघायला आलीये. कसं हो उघडतं मार्केट.?
काका म्हणाले
” मार्केट म्हणजे क्रिकेटची match बघा. सामन्याला जशी सुरुवात होते तशीच मार्केटची सुरुवात होते. आधी ग्राउंड कसं आहे; बॉल वळेल कि नाही; कोणत्या बोलरची बोलिंग चालेल ह्या सगळ्याची चर्चा होते. नंतर पंच येतात,नाणेफेक होते. मग BAT हलवत फलंदाज येतात आणी पहिला बॉल टाकला जातो. फ़क़्त मार्केटचं pitch वेगळ आणि match पण वेगळी. पण सगळं मीच सांगितल तर तुम्हाला काय मजा येणार? बसा आणी प्रत्यक्ष बघा मार्केट कसं उघडतं ते”
ऑफिसमधल्या लोंकाचे रोजचेच रुटीन चालूच होतं . अविनाश म्हणाला
” तुम्हाला काही समजत नसेल तर मला विचारा. तुमची सुरुवात आहे म्हणून तुम्ही गोंधळला आहात. अहो तिसरी चौथी शिकलेली माणसे सुद्धा व्यवस्थित ट्रेडिंग करतात.”
डोळे व कान उघडे ठेवून मी लक्ष देवू लागले . लोक लगबगीने येत होते. वेगवेगळ्या शेअर्सच्या खरेदी विक्रीच्या ओर्डेर्स त्यांना हव्या असलेल्या भावाला देत होते. एका BOLT वर अविनाश आणि दुसरया BOLT वर अमित काम करत होता.
आपण स्कूटरसाठी, कारसाठी order नोंदवतो तेव्हा आपल्याला त्याची नोंद मिळते. पण इथे सगळं computerवरच होते. नाव आडनावाची गरज नव्हती. प्रत्येकजण आपला ट्रेडिंग अकौंट नंबर सांगत होता. इथे ट्रेड पूर्ण होण्याआधी आपल्याला order बदलत येते असही कळलं. शेअर्सची संख्या, भाव बदलाता येतो किवा ओर्देर पूर्णपणे रद्द करता येते हे हि लक्ष्यात आलं.
“शेअरमार्केटमध्येच आपण आपल्याला हव्या त्या भावाला खरेदी किवा विक्री करू शकतो असेच आहे का रे अविनाश?”
तो म्हणाला “तो भाव स्क्रीनवर दिसायला हवा ना ! अहो थांबा दोन सेकंदात मार्केट चालू होईल.”
बर ते जावू द्या! दोन सेकंद जातात न जातात तोच घंटा वाजली . मला खूप मजा वाटली. खरोखरीच आपल्याला घंटा ऐकु येते तशीच . माझ्या देवाच्या मंदिराचे दार उघडले असेच म्हणावे लागेल . मार्केट उघड्ण्याआधीच्या screenवरच्या स्थिर किमती हळू लागल्या. शेअर्सचे भाव बदलू लागले. संगणकावर तळाला एक पट्टी फिरू लागली . ज्यांच्या ज्यांच्या ओर्डरस पूर्ण झाल्या त्यांचे नंबर त्यापुढे खरेदी असेल तर निळ्या रंगात व विक्री असेल तर लाल रंगात दिसू लागले. अविनाश व अमित हजर असलेल्या माणसाना सांगू लागले आणि जे हजर नव्हते त्यांना फोनवरून सांगू लागले.प्रत्येकाच्या ओर्डरच्या निकालाविषयी ! त्या दिवशी मार्केट तेजीत होते BSE व NSE चे निर्देशांक सतत वाढत होते. या निर्देशांकाविषयी पुढच्या भागात सांगते.
काका म्हणाले ” Madam तुमचा पायगुण चांगला आहे. गेला आठवडाभर मार्केट मंदीत होते. असेच मार्केट तेजीत राहणार असेल तर आम्ही तुम्हाला पुढे बसायला जागा देवू. ”
अविनाश म्हणाला ‘आता बोलताना तुम्ही बसल्या आहांत हे लक्ष्यात ठेवूनच बोलायला लागणार.’
मी थोड्याश्या रागातच म्हणाले “असे का म्हणता हो मी तुमचं काय घोडं मारलय?.”
“अहो तसे नाही madam आता काय तुमच्यासमोर शिव्या देवून बोलणार कि काय 🙂 ? चला ते सगळं नंतर बघू. बोलता बोलता लक्ष राहिलं नाही तर घाटा होईल.”
मीसुद्धा माझे शेअर्स स्क्रीनवर पुढे आणून घेतले. माझा ट्रेडिंग अकौंट नंबर आला नव्हता त्यामुळे फ़क़्त निरीक्षणच! पण एक गोष्ट मात्र नक्की झाली . माझ्या नवीन नोकरीची वेळ ठरली ती म्हणजे सकाळी १० ते दुपारी ३-३०:) . शनिवार रविवार सुट्टी कारण त्या दिवशी मार्केट बंद असेत. आता आपली भेट पुढील भागात.
पुढील भाग वाचण्यासाठी इथे क्लिक करा
भाग २० – वळलं नाही तरी बेहत्तर पण कळलं तरी पाहिजे !!
मी भारावलेल्या अवस्थेत घरी आले. एका वेगळ्याच विश्वात माझा प्रवेश झाला होता. ते एक ऑफिस होतं. पण ओफिससारख वातावरण नव्हतं. स्त्रियांनी मार्केटला की मार्केटनी स्त्रियांना वाळीत टाकलय हे कळत नव्हतं. तिथे मी एकटीच स्त्री होते पण त्यामुळे काही बिघडत नव्हत. मार्केट अगदी मला पाहिजे तसा अर्थार्जनाचा मार्ग होता. मार्केट माझ्याकडे degree मागत नव्हत कि अनुभव विचारत नव्हत. कॉम्पुटर चालवता येतो कि नाही यामुळे काही फरक पडत नव्हता. अर्थार्जन हा ज्याचा धर्म होता त्याला मार्केटमध्ये मुक्तद्वार होतं. तिथे पात्रतेचे कसलेच निकष नव्हते. माझ्यासारख्या ४२ वर्षाच्या गृहिणीला त्यावेळी अशाच संधीची गरज होती..
चला तर मग, आता परत आपल्या गोष्टीकडे वळूया. संद्याकाळ झाली यजमान आले पाठोपाठ मुलं आली. चहा-पाणी झाले, स्वयंपाक झाला, जेवणे झाली. झोपले तरी पण मार्केटचे विचार पाठ सोडेनात . जळी स्थळी काष्ठी पाषाणी ध्यानी मनी स्वप्नी सगळीकडेच शेअरचे विचार. सकाळ मात्र एका निश्चयानेच झाली. मार्केट आपल्याला अजून वळलं नाही तरी चालेल पण कळलं नक्की पाहिजे.
लवकर उठून घरातील कामं उरकून घेतली, डब्याची पोळीभाजी करून ठेवली. आठ साडेआठच्या दरम्यान सगळे घराबाहेर पडले. मी TV ऑन केला. CNBC channel लावला. काल ओफ्फिचे मध्ये कळल कि या channelवर दिवसभर शेअरमार्केटच्या सम्बंधातच सर्व कार्यक्रम असतात. काल ऑफिसमध्ये CNBC channelच चालू होता.
बरयाच शब्दांचे अर्थ मला ऑफिसमध्ये समजले नव्हते तेव्हा मी थोडी गोंधळूनच गेले होते. मीच माझी समजूत काढली. समजा कुणी स्वयंपाकघरात फिरकले नाही. कधी स्वयंपाक केलेला नसेल तर आधण, मोहन, फोडणी. अळणी,भाजणी या शब्दांचे अर्थ कसे कळणार. साधा स्टोव्ह, शेगडी चूल पेटविता येणार नाही. काकडा बुडव, पिन कर हि काय भानगड आहे हे कसं कळणार ? मग मला लाज वाटण्याचे काय कारण . समजावून घेवू . विचारू, ऎकु, शोधू म्हणजे कळेल. मुख्य म्हणजे लाज सोडून प्रयत्न करायला लागू . मला इंग्रजी येत असल्याने channel वर जे काही बोलत होते ते समजायला त्रास झाला नाही. पण इंग्लिश समजत नसत तर जरा कठीण झालं असत !! तसा आता तो पण प्रोब्लेम नाही कारण शेअर मार्केट वर आधारित बरेच हिंदी channel सुरु झालेत. तसे अजून मराठी channel सुरु व्ह्याचेत पण कोणाश ठावूक पुढे कदाचित ते पण होतील!!
CNBC वर “ओपनिंग बेल” हा कार्यक्रम सुरु झाला.
- ANCHORनि गुड मोर्निंग केलं.
- पेपर मधल्या ज्या बातम्या ECONOMYशी संबंधीत होत्या त्यांचा आढावा घेतला
- DOLLAR RUPEE विनिमय दर दाखवला
- ASIAN , AMERICAN EUROPEAN मार्केट्स तेजीत का मंदीत बंद झाली हे दाखवलं
- SENSEX आणी NIFTY चे निर्देशांकही दाखवलं.
आणि त्यामधलं मला काहीहि कळल नाही!! लग्नात भटजी म्हणत असतात ना बरचं काही जे आपल्याला कळत नाही, तसच काहीतरी झालं होतं. लग्न करायची घाई होती असं म्हणा पण मी सगळं ऐकून, समजून घ्यायचा प्रयत्न केला. त्या दिवशी खास काही कळलं नाही पण माझ्याकडच्या एका शेअरच नाव तेवढ दिसलं!!
मी जे ऐकलं ते डोक्यात ठेवलं. एक टाचण वही केली आणि त्यात लिहित गेले. त्याचा अर्थ मला जसा आणी जेव्हा समजला तसाच मी तुम्हालाही समजावून देईन. तूर्तास तरी तुम्हीसुद्धा माझ्यासारखाच करा, जे काही कळणार नाही ते शब्द लक्षात ठेवा आणि लिहून ठेवा. लहान मुलं किवा इयत्ता पहिलीतला विद्यार्थी जसा अर्थ लक्षात न येत फक्त शब्द लिहितो किंवा वाचतो अगदी तसं – कान, मण, पण खण !
अर्धा तास CNBC बघितला आणि मग ऑफिसमध्ये जायचं ठरवलं. कारण एकतर माझ्या शेअर्सचा आजचा भाव ऑफिसमध्येच कळणार होता आणि मार्केट उघडतं म्हणजे काय हे बघण्याची उत्सुकता होती. म्हणजे बाबा एखाद shutter उघडतात ? कि कुठलं button on करतात?
तुम्हाला पण उत्सुकता असेलच पण ती जरा अजून थोडी ताणली गेली तर काही हरकत नाही:) … पुढचं सांगतेच पण पण ते पुढच्या भागात !!
पुढील भाग वाचण्यासाठी इथे क्लिक करा
भाग १९ – गोंधळ मांडीला ग मार्केटचा गोंधळ मांडीला !!!
गेल्या भागात सांगितलं तसं काका आणि ४ कप चहा यांच्या मदतीने trading account अध्याय संपवायचा प्रयत्न चालू होता.
“तुमचे चार चहा माझ्यावर उधार.” असं सांगून काकांचा निरोप घेतला. जास्तीचे forms घेतले आणि घरी आले.
घरातल्या कामापासून सुटका नाहीच. गृहिणीच ना मी ! फार्म ठेवले बाजूला. घरातले कामं पटापट आटपावी आणि forms वाचावेत असं ठरवलं. संध्याकाळी माझे यजमान घरी आल्यानंतर त्यांना सगळा वृतांत कथन केला. चहापाणी झाले. नंतर माझ्या यजमानांनी forms भरले आणि मी सह्या केल्या. दुसर्या दिवशी यजमानांचा टिफिन, मुलांचं खाणपिण झाल्यानंतर मी भरलेले forms घेवून ऑफिसमध्ये गेले. अविनाशनी forms वर नजर टाकली. दोन तीन ठिकाणी सह्या राहिल्या होत्या मी पुन्हा घरी आले. यजमान घरीच होते. त्यांना आज ऑफिसला उशिरा जायचे होते. त्यामुळे जिथे सह्या राहिल्या होत्या त्या घेतल्या .
पुन्हा ऑफिसमध्ये दाखल झाले. अविनाश म्हणाला की introducer ची सही राहिली होती. त्याने काकांकडे बोट दाखविलं आणि म्हणाला” घ्या त्यांच्याकडून”. काकांची introducer म्हणून सही घेतली आणि forms दिले .
काका म्हणाले “पाच सहा दिवस लागतील Trading Account नंबर मिळायला.”
मी विचार केला आता घरी जावूनही काही मला महत्वाचं आणि तातडीचं काम नाही . तेव्हा आज ऑफिसमध्ये मार्केटची वेळ संपेपर्यंत येथेच बसून आपल्या ज्ञानात काही भर पडते का ते पाहू .
ऑफिसमध्ये पंधरा वीस माणसं होती . ती आपापसात काहीतरी बोलत होती. मला काही समजत नव्हतं. TV चालू होता. CNBC channel चालू होता. पण गोंगाट एवढा की TV वरचं काही ऎकु येत नव्हतं. कॉम्पुटर वरचं काही दिसत नव्हतं. डोळे असून आंधळेपणा आला होता. दोन सोडून चार डोळे असून उपयोग नव्हता. माझी डाळ मलाच शिजवून घ्यायला लागणार होती.
मी माझ्या बाजूला असलेल्या गृहस्थांना म्हंटलं “थोडे सरकून बसता का? म्हणजे मलाही दिसेल”
कर्णिक म्हणाले “ तुम्हाला दिसत नसेल तर डोळ्यांचा नंबर बदललेला असेल”. त्यांचं नाव कर्णिक ही माहिती मला नंतर अविनाशनी दिली. असे बरेच लोकं भेटले मार्केटमुळे. त्यातली बरीचशी पात्र आपल्या गोष्टीमध्ये येणारच आहेत. येतील तेव्हा सांगीनच त्यांच्याबद्दल.
मी जेव्हा शेअर मार्केटचा विचार सुरु केला होता तेव्हाहि शेअर मार्केट विषयी क्लासेसबद्दल, पुस्तकांबद्दल चौकशी केली होती. आज वाटलं पुन्हा चौकशी करावी कारण ही सगळी माणसं शेअर्समध्ये व्यवहार करणारी आहेत म्हणजे त्यांना अचूक माहिती असेल.
मी कर्णिकांनाच विचारले “मार्केट शिकण्यासाठी काही पुस्तकं किवा क्लासेस आहेत का? म्हणजे मग कोणाचे उपकार नकोत”
“पुस्तक?? क्लास?? म्हणजे शिकवणी??” अख्या ऑफिस मध्ये हशा पिकला.
“पुस्तकात वाचून किवा क्लासला जावून कुणी मार्केट शिकलय का? आम्हाला तरी माहित नाही हो madam!!” कुणीतरी मागून ओरडलं..
जरा ओशाळल्यासारख झालं खरं पण उसनं अवसान आणून मी म्हणाले “अहो असे का हसता ? पूर्वी स्वयंपाक आईकडून , सासूकडून आजीकडून शिकावा लागे .पण आता रुचिरा अन्नपूर्णा अशी पुस्तके आहेत की !! म्हणून मी विचारले.”
मग काका मध्ये पडले. “ BSE (Bombay Stock Exchange) मध्ये पंधरा दिवसांचे लहान लहान कोर्स चालतात. तुम्ही चौकशी करा हवी तर, सर्वांनाच उपयोग होईल.”
एवढ होईपर्यंत बारा वाजून गेले . अविनाश म्हणाला “तुम्ही डबा आणलाय का? कि घरी जाणार आहात?. आमच्याबरोबर येता का आमच्या डब्यातला मासला घ्यायला? का मार्केटनीच पोट भरलं तुमचं ?”.
मी म्हटले “तुम्ही जेवा “. सगळे जेवायला गेले पण आमच्या ऑफिसचा शिपाई दीपक मात्र मुंबईला जाण्यास निघाला. तेवढ्यात एका माणसाचा call आला त्याला range मिळत नव्हती म्हणून तो बाहेर गेला रे गेला आणि मी त्याची खुर्ची ढापली. त्यावेळी मार्केट तेजीत होतं, त्यामुळे माणसं जास्त आणि खुर्च्या कमी असा प्रकार असायचा आणि मी नवखी त्यामुळे तेव्हातरी खुर्ची ढापावी लागली.
ती खुर्ची जरा पुढे होती त्यामुळे अविनाश जेवून यॆइपर्यन्त कॉम्पुटरवर काय दिसतय ते बघायचा प्रयत्न चालू केला . कॉम्पुटरवर काही कंपन्यांची नावं होती. चार पाच रकान्यामध्ये काय काय आकडे होते. आमच्या घरी कॉम्पुटर होता आणि आजही आहे. पण प्रत्येक सेकंदाला त्या कॉम्पुटरवर काही बदलत नाही. मला ते बदलते आकडे पाहून मजाही वाटली आणि उत्सुकताही वाटली. पण तिथे कुठेही माझ्या शेअर्सची नावं नव्हती.
अविनाश जेवून आल्यावर मी त्याला विचारले
“मला जे शेअर्से विकायचे आहेत ते कुठे बघायचे बाबा? हा कॉम्पुटर आहे का काय आहे.”
“Madam हा कॉम्पुटरच आहे. पण याला BOLT म्हणजे ‘B . S .E ऑन लाईन ट्रेडिंग सिस्टीम’ असं म्हणतात. शेअर खरेदी विक्रीची माहिती याच्यावर दिसते”
मग माझ्या शेअर्सची नावे कुठे आहेत त्यांचा भाव काय? अविनाशने माझे शेअर्स पाहून मला भाव सांगितला.
मला म्हणाला “तुम्हाला तुमचे हे शेअर विकायचेत आहेत का? तसे असेल तर मी हे शेअर समोर घेतो.”
त्याने काहीतरी केलं आणि मला समोर गिनी सिल्क , HDFC ,कोणार्क SYNTHETICS असे सगळे शेअर्स दिसू लागले. HDFC चा भाव सारखा बदलत होता. मी अविनाशला विचारले हे असे का ? तेव्हा तो म्हणाला HDFC ही BLUE CHIP कंपनी आहे . या मध्ये LIQUIDITY चांगली असते.VOLUME असतो. बाकीच्या कंपन्यात तसे नाही. कित्येकदा ट्रेडही होत नाही.
तुम्ही जर कधी शेअरमार्केटच्या वाटेला गेला नसाल तर आता तुमच्या चेहेर्यावर जे भाव आहेत तेच माझ्या चेहेर्यावर त्यावेळी होते. माझी कापूसकांडयाची गोष्ट सुरु झाली.
“BLUE CHIP ,, LIQUIDITY, VOLUME , ट्रेडही होत नाही हे तू काय म्हणतो आहेस.ते मला समजत नाही.” तो म्हणाला “सांगतो थांबा जरा.”
तेवढ्यात दोन वाजले आणि चहा आला. एकजण म्हणाले “ घ्या चहा घ्या.. कुलकर्णींची मेहेरबानी..”
माझ्या डोक्यात गोंधळ उडाला होता पण माझ्या आजूबाजूला त्यापेक्षा मोठा गोंधळ चालू होता. कोणी cheque घ्यायला येत होते, कोणी cheque द्यायला येत होते कोणी statement मागत होते.समोरच्या टेबलावर वेगवेगळ्या forms चे गठ्ठे होते. लोक त्यातले forms घेवून जात होते. सारखे फोनवर फोन येत होते . बहुतेकजण शेअर्सची किमत विचारात होते.
आता सव्वातीन झाले. सगळ्यांची POSITION CLOSE करायची घाई सुरु झाली. साडेतीन वाजताची घंटा TV वर वाजली. मार्केट बंद झाले . बदलणाऱ्या किमती स्थिर झाल्या. आता उद्या मी BLUE CHIP ,VOLUME , LIQUIDITY ट्रेड होत नाही, POSITION CLOSE ही सगळी कोडी उलगडून घेईन आणी तुम्हाला सांगीन. माझ्या शेअर्सच्या विक्रीमध्ये पुढे काय झालं तेही पाहू पुढच्या भागात.
पुढील भाग वाचण्यासाठी इथे क्लिक करा
भाग १८ – गुढी उभारूया Trading Account ची !!
मी शेअर मार्केटच्या बोगद्यात तर होते. आता पुढच्या टोकाशीच बाहेर पडू शकणार होते. मी trading account उघडण्याचा form घेवून आले . संध्याकाळी माझे यजमान घरी आल्यानंतर सगळा वृतांत कथन केला. ते म्हणाले २ दिवस थांब, विचार करू. मी ऑफिसमध्ये दुसर्या दिवशी पुन्हा गेले.
माझा चेहऱ्यावरचा गोंधळ पाहून काका मला म्हणाले – ‘काय प्रगती?’
मी म्हणाले – ‘काल trading account उघडण्याचा form न्हेला’
काका म्हणाले – ‘ तुम्हाला ज्याच्या ज्याच्या नावावर शेअर्स असतील त्याच्या त्याच्या नावावर एक एक trading account उघडावा लागेल. Joint account मध्ये ज्या क्रमानी नावं असतील असतील त्याच क्रमानी joint नावावर account उघडावे लागतील’
‘अरे बापरे! मी एकच फार्म घेतला ’. मी जरा घाबरूनच गेले.
काका म्हणाले – ‘ काही नाही हो .. मी देतो तुम्हाला जास्तीचे forms’
काकांनी मला आणखी आवश्यक तेवढे forms दिले.
ते म्हणाले – ‘तुम्ही जरा जास्तीच घाबरलेल्या दिसताय. अहो अपघात होतात म्हणून काय लोक प्रवास करायचे थांबले आहेत का ? कार विकत घेणं आणि चालवणं सगळं सुरूच आहे कि !! योग्य ती काळजी घ्या म्हणजे झाले. या मार्केटमध्ये थोडा फरक आहे तो असा कि शेअर्स खरेदी करणारा आणि शेअर्स विकणारा दोघेही एकमेकांच्या समोर नसतात . त्यामुळे दलाल लागतो. शेअर्सची खरेदी-विक्री म्हणजेच Trade . हा Trade सुरक्षितपणे आणि पारदर्शक रीतीने व्हावा म्हणून जो account उघडला जातो तोच Trading Account.’
मग काका म्हणाले कि जरा चहा घेवूया का ? आणि मग पुढचं सांगतोच . चहा आला आणि मग एक घोट घेवून काकांनी पुढे सांगायला सुरु केलं.
‘हा शेअर्सच्या खरेदीविक्रीचा व्यवहार सुरक्षितपणे पुरा करण्याची जबाबदारी ब्रोकेरची असते.एक trade पुरा होण्यासाठी ४ दिवसाचा कालावधी लागतो. यासाठी ब्रोकर दलाली घेतो. त्याच्यावर stamp duty, Security turnover tax आणि service tax लावला जातो. हे सर्व तुमच्या शेअर्सच्या खरेदीची किंमत वाढवतात आणि तुमच्या शेअर्स विक्रीच्या किमतीमधून वजा केले जातात. शेअर्स विकताना या सगळ्या गोष्टींच तुम्हाला भान ठेवलं पाहिजे.’
थांबा , चहा संपला . अजून एक मागवावा लागेल’
मग अजून एक चहा आला 🙂 .. आणि मग काका पुढे सरकले ..
‘ अशी ही ट्रेडिंग अकौन्टची कथा.आणखी काही हवे असल्यास अविनाशला विचारा. जिथे सह्या हव्या आहेत तिथें खुणा केलेल्या आहेत. खातेधारकाच्या बँकेतून ह्या सह्या प्रमाणित करून आणाव्या लागतील. Age proof, address proof, १०० रुपयाचा stamp paper आणि २ फोटो लागतील..’
हे सगळं मला तोंडपाठ होतं, आता प्रश्न होता नामांकनाचा (nomination). माझ्या चेहेर्यावर परत प्रश्नचिन्ह दिसल्यावर काका म्हणाले –
‘अजून एक चहा मागवावा लागेल असं दिसतंय :). अहो Madam, trading account म्हणजे रोज नवा गाडी नवं राज्य असा प्रकार. सोमवारी विकलेल्या शेअर्सचे पैसे चेकद्वारे तुम्हाला गुरुवारी मिळतात. सोमवारी खरेदी केलेल्या शेअर्सचे किमत चेकद्वारे मंगळवारी द्यावी लागते. या tradeला पैसे मिळाले किंवा गेले कि पूर्णविराम मिळतो. Account मध्ये ना पैसे रहात ना शेअर्स रहात. मग नामांकनाची गरजच काय. शेअर्स खरेदी करणारा किवा विकणारा दोघेही नफा मिळवण्याकरिता व्यवहार करत असतात. त्यामुळे आपल्या stock marketच ध्येयवाक्य म्हणजे नफा आणखी फक्त निव्वळ नफा.’
काकांचे आधीच ४ कप झाले होते त्यामुळे अजून काही मी विचारत बसले नाही. पण हा नफा कसा कमवायचा हे अजून कुठे माहित होतं मला? ते कशी शिकले ते पुढच्या भागात सांगते ..
पुढील भाग वाचण्यासाठी इथे क्लिक करा
भाग १६ – भाव तिथे देव पण माझा कुठला भाव आणि माझा कुठचा देव
तर आता मला माझ्याकडे असलेले शेअर्स विकण्यासाठी योग्य भाव कुठला हे ठरवायचं होतं. आणि महत्त्वाची गोष्ट म्हणजे हे गणित माझ मलाच मांडायला लागणार होतं. गेल्या भागात सांगितलं ना तुम्हाला , कि या मार्केटमधे योग्य भावाची प्रत्येक माणसाची अशी एक व्याख्या असते. ते मला समजलं त्याची पण एक मजेदार कहाणी आहे
आधी विचार केला कि ऑफिसमध्ये जाऊन बसले कि थोडं थोडं समजेल. तिथे गेले आणि विचारल काकांना – ‘कि तुम्ही हि खरेदी-विक्री कशी करता?’. तुम्हाला आठवण करून द्यावी लागेल कदाचित पण माझ्याकडे जायला आता एक ऑफिस होतं आणि कुलकर्णी काका होते. काका म्हणाले – ‘ बसा जरा वेळ , बघा काही समजतंय का? तसं अगदी सोप्या शब्दात सांगायचं तर लाल दिसत असेल तर विकत घ्या आणि हिरवा दिसत असेल तर विका’ . ते तितक सोप नव्हतं हे नंतर कळलं . त्याकडे नंतर वळूच..
तर मी तेव्हा म्हटलं कि बघूया थोडा वेळ बसून काही कळतंय का? बघते तर एका गृहस्थानी माझ्यासमोर एक शेअर घेतला आणि एका तासात विकून सुद्धा टाकला. मी थक्क होवून बघत राहिले. मी इतके महिने काय कराव ह्याचा विचार करत बसले होते आणि इथे हा माणूस एका तासात शेअर विकत घेवून विकून मोकळा सुद्धा झाला. माझ्यासाठी त्यावेळी तो एकदम सुपरहिरो होता.
मी काकांना विचारल – ‘ अहो काका, हा काय प्रकार ?’ ते म्हणाले – ‘काही नाही , त्याला १ रुपया हर एक शेअर मागे मिळाला, त्याची अपेक्षा तेवढीच होती. आता तुमचे शेअर विकताना तुमची किती अपेक्षा आहे याचा विचार करा. बाकी कोण काय करतायत याकडे फार लक्ष देवू नका नाहीतर सगळा गोंधळ होईल’ माझ्यासाठी गुरुवाणी ती त्यामुळे मी माझा विचार करायला चालू केला.
तसे काही आडाखे होते डोक्यात. काही एकदम साधे होते आणि काही काही तितके पटकन लक्षात येण्यासारखे नव्हते. सर्वात आधी पैसे किती गुंतलेले आहेत आणि किती वर्षापासून गुंतलेले आहेत याचा हिशेब मांडला. मी आपला मध्यमवर्गीय विचार केला , कि शेअरमध्ये पैसे घातले नसते तर ते बँकेत फिक्सला टाकणार. आता जर फिक्सला टाकले असते तर किती मिळाले असते याचा विचार केला आणि मग आताची शेअरची किंमत जर त्यापेक्षा जास्त असेल तर विकू नाही तर वाट पाहू, अस काहीतरी ठरवलं.
ते पण इतक सरळसोट नव्हत. आता समजा कि एखाद्या शेअरचा भाव पुढे अजून वाढणार असेल आणि मी आता घाई करून विकून टाकला तर काय करणार? उगाच नुकसान ना? आणि समजा कि मला वाटल कि हा शेअर वाढणार आहे म्हणून मी ठेवला आणि नंतर त्याचा भाव पडला तर? असे अजून खूप सारे विचार माझ्या मनात येवून गेले आणि मला माहित आहे कि तुमच्यातल्या प्रत्येकाच्या डोक्यात कधी न कधी येवून गेले असणार. पण घाबरून जावू नका अस होतच.. कारण जरतर हा मार्केटचा स्वभावच आहे. जोपर्यंत तुम्ही शेअर विकत नाही तोपर्यंत या जरतर ला काही अर्थ नाही. तोपर्यंत फायदा काय किंवा तोटा काय सगळाच पुस्तकी. त्यामुळे धीर करून पुढे जायलाच हव.
तसा सगळाच काही वेड्याचा कारभार नाही मार्केट मध्ये. थोडं डोकं लावल तर बराच अंदाज बांधता येतो. म्हणजे आता असं बघा कि आपल्याला एखाद्या शेअरचा गेल्या वर्षा – २ वर्षाचा इतिहास आरामात कळू शकतो. एक तर ब्रोकरच्या ऑफिस मधून कळेल किंवा इंटरनेटवरून कळेल. मी माझ्या मुलांना बसवलं कॉम्पुटर समोर आणि काढून गेतले त्यांच्याकडून सगळ्या शेअर चे इतिहास. तुम्ही पण कोणीतरी शोधा कॉम्पुटर येणारा आणि तो तुम्हाला पटकन हि सगळी माहिती काढून देईल. एकदा हि माहिती हातात आली कि मग तुमच्यावर आहे कि तुम्ही तिचा किती अभ्यास करता आणि त्यामधून कसले आडाखे बांधता. तरीही तुमचे अंदाज चुकू शकतात पण चुकण्याची संधी कमी होते इतक नक्की. तसे हे आडाखे तुम्हाला ब्रोकर पण सांगू शकतो पण त्याने तुमच ज्ञान वाढत नाही. या माहितीबद्दल थोडं अजून पुढच्या भागात सांगते. तोपर्यंत जमल तर बघा कि तुमच्याकडे असलेल्या शेअरबद्दल काही इतिहास खोदुन काढता येतोय का ते?
पुढील भाग वाचण्यासाठी इथे क्लिक करा
भाग १५ – भाव तिथे देव… पण कुठला भाव आणि कुठला देव
तर भाव कसा कळणार याचं उत्तर तर मिळालं … पण प्रश्न तिथे संपत नव्हता. नुसता भाव माहित करून चालणार नव्हतं. विकायला योग्य भाव कुठला? हे कसं कळणार?? आता तुम्ही म्हणाल कि त्यात काय मोठं !! ज्या भावाला शेअर विकत घेतला त्या पेक्षा जास्त भाव असला कि विका … मला पण आधी तसच वाटलं पण तसं नव्हतं. का ते आधी सांगते. काही मुद्दे आता मी सांगणार आहे, त्याचा विचार करा. कारण याच मुद्द्यांवर आजचा भाग आधारित आहे
- शेअर मार्केट मध्ये शेअर विकायची किंवा खरेदी करायची जबरदस्ती नसते
- शेअरचा भाव हा रोज बदलत असतो आणि तो थोड्या वेळात जास्ती किंवा कमी होवू शकतो
- मार्केट मधून पैसे कमवायचे असतील तर शेअर विकायलाच हवेत. जो पर्यंत तुम्ही विक्री करत नाही तो पर्यंत नफा किंवा तोटा फ़क़्त कागदोपत्री…
- ‘योग्य भाव’ हि संकल्पना माणसामाणसा बरोबर बदलणारी. त्यामुळे जो भाव मला कमी वाटेल कदाचित दुसऱ्यालाच जास्ती वाटेल किंवा उलटहि होवू शकतं
- शेअर च्या भावावर तुमचा काही कंट्रोल नाही पण शेअर कधी/ किती/कोणत्या भावाला खरेदी करायचे किंवा विकायचे हे तुम्ही ठरवू शकता
- तुम्ही जरी ठरवलं तरी त्या भावाला तुम्हाला शेअर मिळतील किंवा तुमचे शेअर विकले जातील कि नाही हे मार्केट ठरवत असतं
त्याकाळी माझा प्रश्न शेअर खरेदी करण्याचा नव्हता. मी सांगितल ना तुम्हाला कि मला रद्दीतून पैसे कमवायचे होते. त्यामुळे मला आधी माझ्याकडे होते ते शेअर विकण्यासाठी योग्य भाव कुठला हे माहिती करून घ्यायचं होतं. इथे येतो पहिला मुद्दा , मला शेअर विकायची जबरदस्ती नव्हती किंवा कोणतीही शेवटची तारीख नव्हती. मला पाहिजे तितका वेळ मी थांबू शकत होते आणि पाहिजे तितकी माहिती काढून घेवू शकत होते. तशी मला स्वता:ला घाई होती पण ती वेगळ्या कारणामुळे. हे शेअर मार्केटचं लचांड चालू करून खूप दिवस झाले होते आणि अजून पैसे काही उगवले नव्हते. मला उगाच दडपण वाटत होतं.
असा विचार करा कि तुम्ही मार्केट मध्ये गेलाय, आणि तुम्हाला कांदे घ्यायचे आहेत. तुम्हाला असं लक्षात आलं कि आज कांदे खूप महाग आहेत. पुढे काय कराल? तुमच्याकडे २ पर्याय असतील, एक तर कांदे विकत घ्या किंवा नका घेवू. आता जर तुमच्या घरी कांदे संपले असतील आणि तुम्ही आज काही बेत केला असेल तर तुम्हाला खरेदी करावीच लागेल. पण जर तुम्हाला कांद्याशिवाय चालवता येत असेल तर?
तर कदाचित तुम्ही असं काहीतरी कराल, तुम्ही दुकानदाराला विचाराल कि ‘बाबा रे आज कांदे इतके महाग का?’. आता जर तो म्हणाला कि ‘वाहिनी कांदा आहे कुठे मार्केट मध्ये?, आता कांद्याचा भाव आसाच राहणार अजून १५-२० दिवस, त्यानंतर काही कमी झाला तर झाला’. तर तुम्ही कांदे विकत घ्याल , नाही का? पण आता जर तो असं म्हणाला कि ‘ या आठवड्यात जरा माल कमी आलाय, ४-५ दिवस थांबा होईल भाव कमी’ , तर तुम्ही कदाचित थांबाल , नाही का?
या सगळ्यात महत्वाचा मुद्दा कि कांदे साठवून ठेवता येत नाहीत जर ते साठवून ठेवता येत असते तर तुम्ही पुढच्या आठवड्यात जाऊन १० किलो कांदे कमी भावाला घेतले असते!! अजून एक मुद्दा असा कि कांद्याशिवाय जेवण बनवणं थोडं मुश्कील आहे :). हे शेवटचे दोन मुद्दे शेअर मार्केट थोडं कठीण करतात. माझ्या कडे जे ३-४ पडीक शेअर होते, ते वर्षानुवर्ष तसेच होते, आणि मी जर विकले नसते तर वर्षानुवर्ष तसेच राहिले असते. त्यामुळे ते कधी विकायचे आणि किती भावाला विकायचे हे मलाच ठरवायला लागणार होतं.
आज जर मला विचारलात तर मी तुम्हाला घडाघडा ‘या शेअर चा yearly high, yearly low, average, stop loss’ वगेरे सांगून एकदम मस्त सल्ला देईन. पण त्या काळी इतकं काही कळत नव्हतं. माहित होतं ते इतकचं कि आपण शेअर इतक्याला, इतके वर्ष आधी घेतले आहेत, आजच्या घडीला त्यांचा भाव इतका आहे. त्यामुळे मला स्वत:चं असं काही तरी गणित मांडायला लागणार होतं. ते कसं जमवलं ते पुढच्या भागात सांगतेच..
पुढील भाग वाचण्यासाठी इथे क्लिक करा
भाग १२ – बाजूला ब्रोकर आणि गावभर शोधून आले नोकर !!
Demat account उघडून झाले होते आणि माझे share accountमध्ये जमा पण झाले होते. पण सांगितलं ना तुम्हाला, की तसा माझ्या प्रवासातला एक महत्वाचा टप्पा पण माझा प्रवास इथे संपलेला नव्हता. अजुन broker शोधायचा होता , share च्या किमती शोधायच्या होत्या.. आणि महत्वाचं म्हणजे share विकायचे होते.. तर आज सांगते की मी ब्रोकर कसा शोधला, किंवा माझी ब्रोकर भेट कशी झाली असं म्हणा.. कारण किस्साच तसा आहे , काखेत कळसा आणि गावाला वळसा असा काहीतरी !!
किस्सा सांगण्याआधी एक गोष्टं समजून घ्यायला हवी , ती म्हणजे की share विकायचे असतील तर ते ब्रोकरतर्फेच विकता येतात आणि खरेदी करायचे असतील तरी तसचं.. त्यामुळे ब्रोकरला पर्याय नाही आणि माझ्यासारख्या नवखीला share market मध्ये घुसायचं म्हणजे ओळखीचा आणि विश्वासार्ह ब्रोकर सापडणं गरजेचं होतं. पण माझा stock ब्रोकर चा शोध चालू झाला तो शेअर खरेदी विक्री साठी नव्हे. त्या काळी divestment ची प्रक्रिया जोरात चालू होती. नवरत्न बाहेर निघत होती आणि सगळ्यांना ONGC सारख्या कंपन्यांचे share हवे होते. आमची अवस्था काही वेगळी नव्हती. मग काय तर, share चे forms कुठे मिळणार? ते भरून कुठे द्यायचे? या सगळ्यासाठी पेपर मध्ये येणाऱ्या जाहिराती वाचायला सुरु केलं.
असा विचार करा की नाटक किंवा सिनेमा आपल्या बघायचा असतो तेव्हा आपण काय करतो? आपल्या जवळच्या theatre मध्ये ते नाटक किंवा सिनेमा लागला आहे का ते बघतो. आम्ही share broker साठी पण असंच केलं.. एक दिवस आमचा शोध चालू असताना एकदम माझ्या यजमानांनी पेपर माझ्या समोर आणून आपटला 🙂 म्हणाले हे बघ आपल्या घरापासून २ मिनिटावर आहे हा ब्रोकर. त्या काळात ब्रोकर ची नावं इतकी प्रसिद्ध नव्हती, आज काल सारख्या TV वर जाहिराती येत नव्हत्या. त्यामुळे सगळेच अनोळखी होते. माझ्या साठी महत्वाचं म्हणजे की घरापासून ह्या ब्रोकर चं ऑफिस जवळ होतं.
मग म्हटलं की जावून बघूया की ब्रोकर चं ऑफिस असतं तरी कसं?? गेले तर रेशन च्या दुकानात एका काळी असायची तशी गर्दी होती. ‘शेअर चे फोर्मस इथेच मिळतात का?’ असं बऱ्याचदा विचारलं, पण काही उत्तर मिळत नव्हतं.. कदाचित त्यांच्याकडे माझ्या सारख्या कोणी जास्त येत नसणार J. पण तितक्यात ‘त्या’ व्यक्तीने मला विचारलं – ‘तुम्ही इकडे कश्या? तुम्ही फाटक ना? अहो मी ओळखतो तुम्हाला’. मी म्हटलं ‘अहो मी पण ओळखते तुम्हाला , तुम्ही कुलकर्णी ना? तुम्ही इथे कसे?’ म्हणाले की ‘ इथे कसे काय हो? माझच ऑफिस आहे असं समजा !! या branch चा मी व्यवस्थापक आहे. आता हे ऑफिस घरासारखं समजा. जे काही पाहिजे तुम्हाला ते सगळं तुम्हाला हा अविनाश देईल’
मला स्वर्ग दोन बोटं राहिला होता !! ती व्यक्ती/व्यवस्थापक/ब्रोकर म्हणजे आमचे काका उर्फ मधुसूदन कुलकर्णी.. मी १९८२ ते १९९२ LIC Agent म्हणून काम करत होते तेंव्हा पासूनची आमची ओळख..मी त्यांना लक्ष्यात राहायचा एक कारण होतं.. आता माझा जो मुलगा हा ब्लोग लिहितोय तो त्यावेळी तान्हा होता. त्याला अंघोळ घालून दुपट्यात गुंडाळून LIC ऑफिस मध्ये न्ह्यायला लागायचं. तिथे टेबल खाली त्याला झोपवायचं आणि आपलं काम करायचं असं माझं routine होतं. असो… त्या सगळ्या फार जुन्या गोष्टी !! 🙂
एकूण काय तर माझा फार मोठा प्रश्न सुटला होता आणि आता पुढचे प्रश्न सोडवायला एक विश्वासार्ह ब्रोकर ची मदत मला मिळणार होती. हा अजुन एक फार मोठा महत्वाचा टप्पा होता.. एक नवीन नातं त्या दिवशी सुरु झालं ते अजूनही शाबूत आहे. माझ्या वाटचालीत मधुसूदन कुलकर्णी आणि त्यांचं ऑफिस यांचा बराच हातभार लागलेला आहे. आजही माझं शेअर मार्केट चं सगळं काम त्यांच्याकडेच होतं.. आता माझ्याकडे पण जायला असं एक ऑफिस आहे!! जी बाई आयुष्य भर गृहिणी होती तिच्यासाठी हि पण एक छोटीशी achievementच आहे..
Demat account, share demat, ब्रोकर… एक एक करून कोडी उलगडत होती.. पुढच्या भागात अजुन एक कोडं उलगडायचं होतं , ते म्हणजे share च्या भावाचं !!
पुढील भाग वाचण्यासाठी इथे क्लिक करा